تقویت جایگاه روسیه در عرصه جهانی و تنش با امریکا

علل بروز تنش ها

امریکا که در سراسر دوره پس از شوروی سیاست دربرگیری و تحدید روسیه را، علی رغم سیاست های منفعلانه دهه ۷۰ (۹۰ م) و رویکرد عدم تقابل آن در دوره پوتین، به طور مستمر و به شیوه های مختلف پی گرفته بود، در سال های پایانی ریاست جمهوری پوتین خود را با روسیه ای متفاوت مواجه می دید که حرکت فزاینده ای را با هدف تجدیدنظر در ساختار نظم تک قطبی علنی کرده و تلاش مجدّانه ای را برای تغییر قواعد بازی در پیش گرفته بود. تأکید بر سهم خواهی بیشتر از سوی روسیه در مدیریت ترتیبات نظام بین الملل و ارتقاء محسوس جایگاه آن در عرصه جهانی نگرانی هایی را در دو دسته کشورها ایجاد کرده بود. دسته اول کشورهای حاضر در حوزه خارج نزدیک و اروپای شرقی به عنوان حوزه های نفوذ سنّتی روسیه بودند که با تلقی از روسیه به عنوان یک تهدید تاریخی، قدرت یابی این کشور را همراه با افزایش مطامع توسعه طلبانه آن ارزیابی می کردند. دسته دوم کشورها غربی به ویژه امریکا بودند که ارتقاء جایگاه روسیه در عرصه جهانی را تهدیدی برای موقعیت برتر خود در ساختار نظم بین المللِ دوره پس شوروی می دانستند و به این امر به مثابه نوعی معادله صفر (قدرت یابی روسیه، ضعف غرب) می نگریستند.[۴۱]

هر چند طی این سال ها مسائلی از جمله جنگ عراق، مسئله هسته ای ایران و کره شمالی و مبارزه با تروریسم اولویت های اصلی سیاست خارجی امریکا بود، اما حرکت تدریجی روسیه برای بازتوزیع قدرت و ارتقاء جایگاه خود و ناامیدی امریکا از پی گیری موفقیت آمیز سیاست مهار آن و اینکه بتوانند همانند دهه ۷۰ (۹۰ م) بر سمت گیری های سیاست خارجی این کشور اعمال تأثیر مؤثر کند، نگرانی های جدی را در بین سیاست مداران این کشور باعث شد.[۴۲] تمایل فزاینده روسیه به بازتوزیع قدرت که بر مخالفت صریح با یک جانبه گرایی امریکا و تقویت و تثبیت این فرض که مدیریت امور جهانی بدون همراهی روسیه به سختی امکان پذیر است متمرکز شده بود، به نگرانی های امریکا در از دست دادن کنترل خود بر روند مدیریت امور جهانی بیشتر دامن می زد. روسیه بیش از این حضور منفعلانه، مسامحه جویانه و بدون حق تصمیم گیری مؤثر در روندها و نهادهای بین المللی (از جمله گروه هشت و شورای ناتو که در گذشته دعوت از آن برای عضویت در این نهادها صرفاً برای کنترل فعالیت ها و سمت گیری های سیاست خارجی آن صورت گرفته بود) را بر نمی تابید و در مقام یک «قدرت بزرگ»، برای ادامه عضویت در این نهادها خواهان جایگاه بایسته و سهم بیشتر در سیاست سازی ها بود. پوتین با همین ملاحظه در نشست اقتصادی پترزبورگ در خرداد ۱۳۸۶ به خود جرأت داد حتی موضوع بازبینی ساختارهای اقتصادی جهانی از جمله سازمان تجارت جهانی را مطرح کند. [۴۳]

از سوی دیگر پی گیری سیاست «نگاه از بالا» به روسیه از سوی امریکا و تجربه ناموفق روسیه در همکاری با این کشور طی دوره پس از شوروی[۴۴] و به ویژه هدف و تمایل اصلی امریکا مبنی بر وجود روسیه ای ضعیف و ناتوان (که روسیه نیز به خوبی از آن آگاه بود) به بی اعتمادی ها و تشدید تنش ها می افزود. بر این اساس نوشتار حاضر با تأکید بر فرضِ نظریه نوواقع گرایی مبنی بر جابجایی کشورهای در سلسله مراتب قدرت جهانی به عنوان مهم ترین علت تغییر ساختار نظام بین الملل، بر آن است که بروز تحولاتی دال بر تأکید روسیه بر تغییر وضع موجود و ضرورت بازتوزیع قدرت جهانی و تلاش آن برای ارتقاء جایگاه خود در سلسله مراتب نظم جهانی پس از یک و نیم دهه مصالحه و انفعال، با تلقی امریکا از این امر به عنوان تهدیدی بر وضع موجود و موقعیت برتر خود در معادلات بین المللی همراه بود که ماحصل این تحولات به شکل تنش در روابط روسیه و امریکا در هر دو سطح نظری و عملی به ویژه در سال های پایانی دوره پوتین نمود یافت. همان طور که سناتور ریچاد لوگار[۴۵] نیز در گزارش خود به کمیسیون سیاست خارجی سنای امریکا در خرداد ۱۳۸۶ تأکید می کند موارد تنش در روابط روسیه و امریکا طیف گسترده ای از موضوعات مختلف از جمله یک جانبه گرایی امریکا در عرصه بین الملل، گسترش حضور امریکا در حوزه «سی آی اس» به ویژه در گرجستان و آذربایجان، امنیت انرژی، طرح دفاع موشکی، گسترش ناتو به شرق، سیاست جدید روسیه برای نفوذ یابی در خاورمیانه، انتقاد غرب از وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در روسیه، موضوع هسته ای ایران، مسئله کوزوو، گرجستان و مولداوی را در بر می گیرد.[۴۶] اما در نوشتار حاضر به واسطه محدودیت موضوعی و تعدّد موارد بازگفته، به سه موردی که به ویژه در ماه های پایانی ریاست جمهوری پوتین فضای روابط دو کشور را با تنش همراه کرده بود، با این ملاحظه که حدوث این سه موضوع نسبت مستقیم تری به ارتقاء جایگاه روسیه در عرصه بین الملل دارد و جزء مهم ترین موارد مورد اشاره پوتین در کنفرانس امنیتی مونیخ بود، متمرکز خواهد شد.

سیاست خاورمیانه ای روسیه

طی سال های پایانی دوره پوتین با عنایت به تلاش های ملموس روسیه در بسط نفوذ خود در خاورمیانه، این منطقه یکی از عرصه های جدی تنش روابط این کشور و امریکا بود. روسیه با بسط نفوذ خود در خاورمیانه درصدد برآمد از این عامل به عنوان محملی برای ارتقاء جایگاه خود در مدیریت امور منطقه ای و جهانی بهره گرفته و به شرکای غربی خود به ویژه امریکا تقویت عینی موقعیت خود را گوشزد کند. روسیه در دوره پوتین تلاش کرد از موقعیت رو به زوال امریکا در خاورمیانه در پی بحران و بن بست جنگ عراق، افول اندیشه هژمونی و نظام تک قطبی به رهبری این کشور، شکست راهبرد «ژئوایدئولوژیکی»[۴۷] و کاهش قدرت نرم آن در ترویج ارزش های لیبرال دموکراسی به عنوان مجال هایی مثبت و مغتنم برای پیشبرد نفوذ خود در این منطقه استفاده کند. روسیه دیگر نمی خواست در خاورمیانه شریک کوچکتر امریکا باشد و همانند حضور آن در مذاکرات نقشه راه صرفاً حضوری تشریفاتی و مشروعیت بخش به یک تازی های امریکا باشد. لذا تلاش روسیه در این دوره برای احیاء نفوذ خود در خاورمیانه از منافع آن در این منطقه و به ویژه تصوّر از خود به عنوان قدرت بزرگی که مایل و قادر بود در مدیریت امور امنیتی، سیاسی و حتی اقتصادی آن نقش مؤثر ایفا کند ناشی می شد.[۴۸]

سیاست خاورمیانه ای جدید روسیه در دوره پوتین با عنایت به ویژگی های مهم عمل گرایانه و غیرایدئولوژیک و پشتوانه مناسب اقتصادی، وسیع تر از سیاست خارجی شوروی و منعطف تر از سیاست خارجی امریکا و اروپا (به لحاظ فراغت از محدودیت های شعارهای حقوق بشر و دموکراسی که چندان به مذاق رهبران عرب خوشایند نبود) می توانست به توسعه نفوذ خود در ابعاد مختلف اقدام کند. خرداد ۱۳۸۵ اسلامبک اسلاخنوف[۴۹]، مشاور پوتین، در خصوص رویکرد جدید روسیه به خاورمیانه گفت؛ «روسیه یک قدرت بزرگ جهانی است و نمی تواند نسبت به تحولات مهم عرصه بین الملل بی اعتنا باشد. کشورهای خاورمیانه و جهان اسلام شرکای اقتصادی، همکاران حوزه انرژی و مشتریان سخت افزارهای نظامی روسیه هستند و روسیه مایل است در معادلات این منطقه نقش برجسته تری ایفا کند». روسیه در این رویکرد جدید سه هدف را مورد توجه قرار داد؛

۱) احیاء و بسط هر چه بیشتر نفوذ خود در خاورمیانه و معرفی خود به عنوان نیروی متوازن کننده غرب در این منطقه

۲) پی گیری منافع اقتصادی به ویژه در بخش غیرنفتی از جمله تسلیحات نظامی

۳) کاستن از میزان حمایت کشورهای اسلامی از جدائی طلبان چچنی[۵۰]

سفر اول پوتین به خاورمیانه در سال ۱۳۸۴ در حقیقت اعلام علنی رویکرد جدید روسیه به این منطقه بود. پوتین در این سفر در دیدار همزمان از کشورهای عربی (مصر، اردن و فلسطین) و اسرائیل نشان داد روسیه قدرتی فرامنطقه ای است که می تواند پاسخ گوی نیازهای مختلف کشورهای مختلف این منطقه باشد و با دیدی غیرایدئولوژیک سیاستی وسیع را در این منطقه دنبال می کند. سفر دوم پوتین در فروردین ۱۳۸۶ به خاورمیانه (بلافاصله بعد از کنفرانس مونیخ) به نحو قابل توجهی به لحاظ زمانی با تراکم فشارها و مشکلات امریکا در این منطقه به ویژه در عراق همزمان بود. پوتین در این سفر طی مصاحبه ای با شبکه الجزیره از سیاست جدید خاورمیانه ای روسیه خبر داد که در اختلاف با سیاست های امریکا در این منطقه بود. او مجدداً مخالف روسیه با شروع جنگ عراق را گوشزد و راهبرد امریکا در پی گیری فرآیند دموکراسی سازی در این منطقه را مورد انتقاد قرار داد. او در این رابطه اظهار داشت؛ « نمی توانم بفهم چرا برخی شرکای ما خود را عاقل تر و متمدن تر از بقیه می دانند و فکر می کنند که حق تحمیل معیارهای خود بر دیگران را دارند. حال آن که باید توجه داشت، معیارهایی که از خارج تحمیل می شوند به نتایج مصیبت باری منتهی می شوند که مثال واضح آن عراق است».[۵۱] امریکا نفوذ یابی روسیه در خاورمیانه را به معنای افول هر چه بیشتر جایگاه خود در این منطقه ارزیابی و تلاش این کشور برای تثبیت موقعیت خود به عنوان یک بازیگر فرامنطقه ای در معادلات آن و نشان دادن به اعراب که می تواند نقش نیروی متوازن کننده در برابر امریکا را به نحوی شایسته ایفا کند، را در تضاد آشکار با منافع خود در این منطقه ارزیابی می کرد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد؛

۱) فروش تسلیحات نظامی به ایران، سوریه[۵۲]، فلسطین، عربستان و سایر کشورهای منطقه

۲) تحکیم و توسعه روابط نظامی و هسته ای با ایران و مقاومت در برابر رویکرد امریکا در انزوای این کشور

۳) استقبال از پیشنهاد ایران برای ایجاد اوپک گازی (در جریان سفر پوتین به قطر؛ سومین تولید کننده گاز جهان)

۴) پیشنهاد فروش رآکتورهای اتمی به عربستان و مصر (در جریان دیدار پوتین از ریاض و سفر حسنی مبارک به مسکو)[۵۳]

۵) حمایت سیاسی از حماس (میزبانی از خالد مشعل در مسکو، کمک ۱۰ میلیون دلاری به حماس و تلاش برای میانجیگری بین فتح و حماس)

۶) تأکید بر اهمیت روابط با سوریه (از جمله توسعه روابط سیاسی، بخشش ۹۰ درصد از بدهی ها، فروش موشک های پیشرفته و تلاش برای جلوگیری از تحریم این کشور از سوی فرانسه و امریکا)

۷) تأکید بر گسترش روابط با ایران و سوریه و حمایت از حماس به عنوان مخالفین اصلی اسرائیل در منطقه به نوعی ساز مخالفی با سیاست منطقه ای امریکا در انزوای آنها و در سطحی دیگر با جریان صلحی بود که امریکا به هر نحو ممکن تلاش داشت آن را در خاورمیانه به انجام برساند.

۸) مخالفت با درخواست امریکا در شناسایی حماس و حزب ا... به عنوان سازمان های تروریستی.[۵۴]

طی این سال ها مشکلات امریکا در منطقه و بهبود قابل ملاحظه توان اقتصادی روسیه (از طریق ارائه تسلیحات نظامی پیشرفته، بخشش بدهی برخی کشورهای منطقه از جمله سوریه و مشارکت شرکت های انرژی آن در طرح های اقتصادی خاورمیانه) دو عاملِ مهم بود که به عملیاتی کردن این اهداف و توسعه نفوذ روسیه کمک شایان توجهی کرد. این سیاست از سویی در برخی کشورهای عربی که احساسات ضدامریکایی همچنان در آن جا طرفدار داشت، با اقبال مواجه شد و از سوی دیگر به نگرانی های امریکا در خصوص ظهور رقیب جدیدی که به دنبال تحدید کنترل آن بر ترتیبات خاورمیانه بود، دامن می زد.[۵۵]

امنیت انرژی

روسیه به خوبی از افزایش بیش از پیش نقش انرژی در معادلات اقتصادی و سیاسی جهان و دغدغه های اقتصاد جهانی و بسیاری از کشورها در خصوص موضوع امنیت انرژی آگاه است و می داند که هر کشوری که به منابع انرژی تسلط داشته باشد می تواند روابط خود با سایر کشورها را از منظر برتر مورد توجه قرار دهد. دولت پوتین با همین ملاحظه تحرکاتی را در حوزه خارج نزدیک، اروپا و شرق آسیا آغاز نمود و درصدد برآمد جایگاه سیاسی و قدرت چانه زنی خود را از این طریق در عرصه های منطقه ای و بین الملل افزایش دهد.[۵۶] روسیه در دوره پوتین تلاش نمود معادله نامتوازن «روسیه یک غول نظامی، یک کوتوله اقتصاد» را به کمک اهرم انرژی متوازن، شائبه روسیه مرد بیمار اروپا را رفع و کشورش را به عنوان یک قدرت سیاسی و اقتصادی مهم عرصه بین الملل مطرح کند. بر این اساس روسیه طی این دوره به پشتوانه منابع عظیم انرژی، خطوط لوله و قیمت های بالای این منابع، با تأکید بر دیپلماسی انرژی عزم خود برای تبدیل شدن به ابرقدرت انرژی را جزم و برای عملیاتی کردن آن سیاستی پیچیده، ماهرانه و در عین حال تهاجمی را در پیش گرفت (اولین سیاست تهاجمی روسیه پس از فروپاشی شوروی).[۵۷]

روسیه با عملیاتی کردن این راهبرد در سیاست خارجی خود و به تبع آن افزایش نقش آن در ژئوپولیتیک انرژی و ثبات بازار انرژی توانست در مذاکرات خود حول محور انرژی با امریکا، کشورهای اروپایی، آسیایی و به ویژه حوزه «سی آی اس» همواره موضع برتر خود را حفظ و از این طریق مطلوبیت های چندگانه سیاسی، اقتصادی و ژئوپولیتیکی را به نفع خود رقم بزند. منابع انرژی سلاح سیاسی نیرومندِ روسیه در کشمکش قدرت با طرف های خارجی، ابزار مؤثر آن برای تعامل با غرب و سازوکاری برای چانه زنی از موضع برتر بود. افزایش فزاینده نیاز اتحادیه اروپا، امریکا و کشورهای شرق به منابع انرژی و کمبود جایگزین برای متنوع کردن منابع واردات، بستر مناسبی برای روسیه در استفاده از این منابع نه تنها برای مقاصد اقتصادی، بلکه برای تحقق اهداف سیاسی و راهبردی کلان تر را فراهم می آورد. بر همین اساس روسیه در این دوره تلاش کرد از این برگ برنده در تعامل با سایر کشورها به نحو مطلوبی بهره گرفته و با کنترل بخشی از بازار انرژی نقش یک بازیگر مهم سیاسی و ژئوپولیتیکی جهانی را با موفقیت ایفا کند.[۵۸]

جیمز شی یر کارشناس آکادمی دفاعی بریتانیا معتقد است پوتین تصمیم خود به استفاده از انرژی به عنوان سلاح سیاسی را در سندی که از سوی کرملین در سال ۱۳۸۲ تحت عنوان «راهبرد انرژی روسیه تا سال ۱۳۹۹» منتشر شد، علنی کرد. در این سند منابع انرژی «مبنایی برای توسعه اقتصادی و سازوکاری برای تنظیم سیاست داخلی و خارجی» ارزیابی و تأکید شده؛ «نقش روسیه در بازار جهانی انرژی جهانی تا حدود زیادی نفوذ ژئوپولیتیکی آن در عرصه بین الملل را مشخص می کند».[۵۹] مسکو که پس از فروپاشی شوروی در بسیاری از زمینه ها با موضع گیری های منفعلانه تسلیم پیشروی های غرب شده بود، با اتکاء به منابع انرژی خود به قدرت سلبی در برابر برخی فشارهای غرب دست یافت و با تقویت موقعیت سیاسی خود با اتکاء به آن، تلاش کرد از ابزار انرژی به عنوان یک اهرم ایجابی[۶۰] نیرومند نیز استفاده کند. توماس فریدمن با این عبارت که «هم اکنون تأثیر لوله های گاز روسیه بر اروپا بسیار بیشتر از موشک های سی سی۲۰ آن است»، بر این مهم تأکید می کند.[۶۱]

امریکا (به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده انرژی) با توجه به دورنمای نقش انرژی در معادلات سیاسی و اقتصادی جهانی نسبت به قدرت یابی فزاینده روسیه و سیاست تهاجمی آن در این حوزه (به عنوان دارنده بزرگ ترین ذخایر انرژی جهان و از بزرگ ترین تولید کنندگان این کالای راهبردی) نگران است. این نگرانی های در دوره پوتین با توجه به بروز بحران انرژی در اروپا و رشد فزاینده وابستگی قدرت های شرقی (چین، هند و ژاپن) به واردات انرژی از روسیه به نحو قابل ملاحظه ای افزایش یافت. با عنایت به برخورداری امریکا از توانایی های فنی، نظامی و سیاسی نسبتاً لازم برای تضمین نسبی دسترسی به منابع انرژی برای خود و متحدانش، که نوعی مزیت در تعیین ترتیبات را در این حوزه برای آن به همراه دارد، افزایش نفوذ اقتصادی و ژئوپولیتیکی روسیه بر سایر کشورها با اتکاء به وابستگی بازگفته به هیچ وجه خوشایند امریکا نبود. هر گونه توافق روسیه با کشورهای اروپایی و قدرت های آسیایی در خصوص موضوع انرژی به معنی کاهش وابستگی آنها به سایر منابع انرژی از جمله منابع خاورمیانه و این امر نیز به منزله کاهش کنترل امریکا بر تعاملات در این حوزه و در مقابل افزایش مطلوبیت های روسیه بود.[۶۲] امریکا هر گونه دست آورد روسیه در معادلات انرژیِ را بُرد ژئوپولیتیکی و افزایش نفوذ سیاسی آن در حوزه های منطقه ای و جهانی و همزمان تضعیف موقعیت نسبتاً برتر خود در این عرصه ارزیابی می کرد. لذا به نظر می رسد تلاش این کشور برای تحدید روسیه در معادلات انرژی به نوعی برای جلوگیری از شکل گیری روندهای متضاد با منافع خود در این حوزه است. از همین رو به عقیده برخی تحلیل گران روس، از آنجا که امریکا هر گونه موافقت بین روسیه و اروپا در خصوص موضوع انرژی را به زیان خود می بیند، با طرح اتهامِ استفاده از منابع انرژی به عنوان سلاح سیاسی علیه روسیه تلاش می کند تا از نفوذ یابی بیشتر آن در ترتیبات قاره اروپا جلوگیری کند.[۶۳]

سپر موشکی

مسئله استقرار سپر موشکی امریکا حدود نیم قرن محل بحث روسیه و امریکا بوده است. پس از تحولات مختلف کلینتون اجرای این طرح را در سال ۱۳۷۹ به دلایل مختلف از جمله فنی متوقف کرد، اما بوش که استقرار این سپر را یکی از اهداف دولت خود اعلام کرده بود، اجرای آن را به ویژه پس از حملات ۲۰ شهریور (۱۱ سپتامبر) و به طور دقیق با فرمان آذر ۱۳۸۱ خود و در راستای مبارزه جهانی علیه تروریسم به طور جدی در دستورکار قرار داد و حتی به این منظور از پیمان «ای بی ام» خارج شد. از ابتدای اعلام این طرح دولت پوتین با اشاره به آن به عنوان تهدیدی علیه امنیت راهبردی روسیه مخالفت جدی خود را با آن اعلام و تأکید کرد این اقدام امریکا از جمله به روش های زیر باعث گسترش فضای ناامنی در گستره منطقه ای (اروپا) و جهانی می شود.

۱) اخلال در توازن راهبردی جهانی

۲) تغییر بنیادی موقعیت ژئوراهبردی اروپا

۳) تهییج رقابت تسلیحاتی (از جمله امکان ترغیب چین به تقویت توانمندی های خود در برابر این سپر)

۴) تحت الشعاع قرار گرفتن پیمان ها و موافقتنامه های خلع سلاح و امنیتی[۶۴]

در همین رابطه فروردین ۱۳۸۶ آناتولی سردیاکف وزیر دفاع روسیه در دیدار با رابرت گیتس وزیر دفاع امریکا اعلام کرد؛ «ما معتقدیم سیستم دفاع موشکی امریکا یک عامل جدی بی ثبات کننده است که می تواند آثار سوءی بر امنیت منطقه و جهان داشته باشد».[۶۵] روسیه هر چند به لحاظ فنی این طرح را تهدیدی جدی برای تأسیسات و ذراتخانه های راهبردی خود نمی داند، اما معتقد است این اقدام تلاشی برای محدود کردن هر چه بیشتر این کشور به مرزهای جغرافیایی خود و افزایش حوزه نفوذ امریکا و ناتو تا مرزهای آن و به عبارتی استمرار رویکردهای تهاجمی و سیاست جدید «دربرگیری» امریکا علیه روسیه در قالبی متفاوت است. پوتین با غیرمنطقی دانستن هدف اعلام شده استقرار این سپر در چک و لهستان (برای مقابله با حملات موشکی ایران و کره شمالی[۶۶])، هدف اصلی آن را مقابله با توان ضربه دوم هسته ای روسیه عنوان کرد، هر چند این امر را به لحاظ فنی غیرممکن دانست.[۶۷]

روسیه با اعلام احتمال خروج از پیمان های امنیتی خود با غرب در برابر تحریکات امریکا در این زمینه واکنش نشان داد. روسیه با این استدلال که برخی اعضاء ناتو پیمان نیروهای متعارف اروپا (سی اف ای)[۶۸] را امضاء نکرده اند و این پیمان بارها از سوی طرفین نادیده گرفته شده، آن را «ناکارآمد» اعلام و احتمال خروج خود از آن را منتفی ندانست. پوتین فروردین ۱۳۸۶ در سخنرانی خود در دوما اعلام کرد؛ «اجرای پیمان «سی اف ای» از سوی روسیه تا تأیید آن از سوی کلیه اعضاء ناتو به حالت تعلیق در خواهد آمد»[۶۹] که این امر ۲۰ آذر ۱۳۸۶ با اعلام رسمی تعلیق این پیمان عملی شد. تعلیق پیمان «سی اف ای» از سوی روسیه تا حدود زیادی به قصد این کشور به استقرار سیستم دفاع موشکی خود نیز مربوط بود.[۷۰] پیشتر در اردیبهشت ۱۳۸۶ روسیه اعلام کرده بود در پاسخ به طرح سپر موشکی امریکا و گسترش ناتو به شرق طی ۲ تا ۳ سال آینده سیستم پیشرفته موشکی بالستیک بین قاره ای تاپُل ام[۷۱] خود را مستقر خواهد کرد.[۷۲] اعلام احتمال خروج از پیمان نیروهای هسته ای میان برد (آی ان اف)[۷۳] واکنش دیگر روسیه به طرح سپر موشکی امریکا بود. فروردین ۱۳۸۶ ژنرال بالیوفسکی فرمانده ستاد کل ارتش روسیه با اشاره به استمرار تلاش ها برای استقرار این سپر اعلام کرد؛ «طبق پیمان «آی ان اف» این امکان وجود دارد که یکی از طرفین در صورت ایجاب ضرورت از این پیمان به صورت یک جانبه خارج شود و اکنون روسیه این ضرورت را احساس می کند».[۷۴]

یکی از موارد حائز توجهِ اعلام شده از سوی مقامات رسمی دولت پوتین در مخالفت با این طرح این است که امریکا در خصوص استقرار سپر موشکی خود در اروپا این کشور را به نحو بایسته طرف مشورت قرار نداده و این امر حاکی از استمرار رویکردهای یکجانبه گرایانه آن است. با تأمل در این مورد مخالفت، می توان دریافت که مقاومت روسیه در بحث سپر موشکی در سطح کلان ناشی از مخالفت این کشور با استمرار روندهای یک جانبه در نظام بین الملل تک محو به رهبری امریکا و معرفی خود به عنوان یک نیروی مستقل موازنه دهنده در برابر آن است. از سوی دیگر با عنایت به اعتراف بسیاری از مقامات روسی و غربی مبنی بر این که استقرار این قسمت از سپر موشکی امریکا در اروپا با توان محدود نظامی آن در برابر نیروهای راهبردی روسیه (۱۵۰۰ کلاهک هسته ای آماده و موشک های قاره پیمای تاپّل ام آن) نمی تواند تهدیدی برای آنچه امنیت راهبردی این کشور خوانده می شود باشد، به نظر می رسد علت اصلی مخالفت روسیه در سطح منطقه ای نیز صرفاً معطوف به این طرح نبوده و مسئله اصلی، مخالفت آن با توسعه و تثبیت هر چه بیشتر نفوذ امریکا در حوزه نفوذ سنتی خود در اروپای شرقی است.[۷۵]

جمع بندی

روسیه در دوره پوتین خود را قدرتی در حال ظهور (احیاء) می دانست که ظرفیت های آن در حال ارتقاء بود و به تبع آن فرصت های جدیدی برای تغییر جایگاه آن در سیستم بین الملل فراهم می آمد. پوتین با رویکردی واقع بینانه ضمن قبول جایگاه، ظرفیت و توانمندی های واقعی روسیه در نظام بین الملل تلاش کرد با عنایت بایسته به ملزومات محیط خارجی و با شناخت صحیح منافع ملی در فضای متغیر بین المللی فرآیند تغییر منزلت این کشور را طی یک روند و به تدریج محقق کند. به این منظور در دوره وی تلاش های وسیعی برای تقویت مؤلفه های قدرت روسیه در سه حوزه عمده اقتصادی، سیاسی و نظامی در دستورکار قرار گرفت و با موفقیت های نسبی نیز همراه بود. طی این دوره تا حدودی جایگاه بین المللی روسیه ارتقاء یافت و سیاست خارجی آن فعال تر، حضور این کشور در عرصه های مختلف محسوس تر و قدرت چانه زنی آن در عرصه بین الملل افزایش یافت. هر چند طی این دوره سیاست خارجی روسیه در قبال امریکا در مواردی همچنان غیرقابل پیش بینی بود، اما به نظر می رسد این عدم قطعیت علاوه بر ماهیت این سیاست، به نوع رفتار امریکا در قبال این کشور نیز مربوط است.

به هر ترتیب به نظر می رسد دولت مردان جدید روسیه باید توجه داشته باشند که علی رغم تحولات مثبت دوره پوتین، روسیه همچنان یک قدرت منطقه ای است و باید برای استمرار موفقیت های خود بلندپروازی های معقول مبتنی بر سطوح عینیِ قدرت و اصل مهم عدم مقابله جویی در عرصه خارجی که باعث اتلاف امکانات می شود را کاملاً مطمح نظر قرار دهند. مسئله حائز اهمیت بسیار در این راستا غیرنظامی کردن روابط و رقابت با امریکا است. این مسئله به معنی عدم توجه به نوسازی نظامی (مزیت مهم روسیه) نیست، بلکه باید تمرکز در این حوزه بیش از محرکه های خارجی بر نیازها و منافع عینی ملی مبتنی شود. واقعیت آن است که روسیه قادر نخواهد بود طی سال های آتی سهم خود از تولید ناخالص جهانی را از ۵/۲ درصد فعلی افزایش دهد (مشروط به استمرار رشد حدود ۷ درصدی فعلی) و از آن جا که جایگاه آتی آن در معادلات جهانی تا حدود زیادی به میزان قدرت اقتصادی آن بستگی دارد، تمرکز بر این بخش و همکاری با غرب از جمله امریکا برای استمرار رشد اقتصادی آن ضروری به نظر می رسد. به هر ترتیب اینکه آیا روسیه می تواند در دوره پس از پوتین توسعه نفوذ و ارتقاء جایگاه خود در معادلات جهانی را بدون انگیختن احساس تهدید غرب و تقابل های بی حاصل استمرار بخشد به درایت و مهارت سیاست سازان کرملین بستگی دارد.

********************************************************

مدیریت سایت ایثار و مقاومت عبدالصمد قرائتی (Privacy policy)آمادگی دریافت

(هر گونه پیشنهاد ، انتقاد ، راهنمایی....از طریق صندوق صوتی 0098935001400

دیتا مسیج سنتر را دارد) esarm.iran.ir

****************************************************************************************

 

http://www.google.com/intl/en/policies/privacy/usaکالیفرنیا

privacyequest@postini.com

  http://www.isar.gheraati.ir/link/Dump/

http://www.vitrin.irancell.ir/cgi-bin/Mobiweb/homepage/privacypolicy.cig

http://www.us.m.yahoo.com/w/global/main?.intl=us&.lang=en

www.esarm.ir آدرس اصلی سایت ایثار و مقاومت عبدالصمد قرائتی (privacy policy )

http://www.gheraati.abdolsamad @ iran.ir

شناسه سایت ایثار و مقاومت در سرور(palringo)             http://www.palringo.com/en/gb/terms-and-conditions

 شناسه سایت ایثارو مقاومت در گوگل    http://www.google.com/recaptcha/lernmore

http://www.nasdaqstockranking.com/ir-biosciences-holdings-inc-irbs.html

www.google.com/m?q=www.388323901.ir

http://www.wikimediafoundation.org/wiki/privacy_policy&ei=kd33toinfovk_abwoon2dq&ct=np&whp=3489شناسه ثبت سایت ایثار و مقاومت عبد الصمد قرائتی در ویکی مدیا

http://www.google.com/m/ig?sa=n

http://www.google.com/gwt/x?q=policies.isaar.ir

http://www.info.yahoo.com/privacy/us/yahoo/search/details/htm/

http://www.amazon.gheraati.ir

) در سرور قدرتمند آمازون و آپاچی privacy policy شناسه سرور اختصاصی سایت ایثار و مقاومت عبدالصمد قرائتی(

http://www.statscrop.com/www/esarm.ir/

http://www.fa.wikipopia.org/gheraati.ir

http://www.gheraati.statmyweb.com/s/

http://www.relatedurls.com/privacy policy.com

 http://www.iranlinker.ir/component/search/?searchword=isaar.gheraati.ir&searchphrase=all&Itemid=888

(privacy policy)ثبت سایت ایثار و مقاومت عبدالصمد قرائتی

در بانک اطلاعاتی سایت ( ایران لینکر) و نمایش آن به صورت جهانی

http://www.w3.org/comsortium/lega/privacy-sTatement-20000612#public-sTatement-20000612#public

جهت سرویس دهی سایت ایثار و مقاومت عبدالصمد قرائتی (w3.org) سرور خدماتی جهانی

 و امتیاز بندی جهانی آن در اینترنت (privacy policy)

http://www.amazon/gp/help/customer/display.html/ref=footer_privacy?ie=UTF8&no0deid=468496

(privacy policy)آی پی سایت ایثار و مقاومت عبد الصمد قرائتی

(USA) در سرور اختصاصی آمازون و نمایش جهانی آن

  http://www.jiumang.com/alexainfo/gheraati.ir

http://www.alexa.com/help/privacy

سرور خدماتی و اختصاصی الکسا جهت رتبه بندی جهانی سایت

ایثار و مقاومت در ترافیک سایت های بین الملل

 http://www.prchecker.info/cheek_page_rank.php

طریقه سنجش پیج رنک سایتها و بین الملل در سرور فوق الذکر در گوگل

http://www.tarjoo.ir/ads?p=www.isaar.gheraati.ir&type=web

شناسه ثبت سایت ایثار و مقاومت عبدالصمد قرائتی (privacy policy)

در موتورهای قدرتمند جستجو گر ایرانی و برای سنجش دیگر سایت ها      

شناسه سایت ایثار و مقاومت عبد الصمد قرائتی در  بانک اطلاعاتی ثبت پایگاه های مجوز دار اینترنتی (ایران لینکر)

http://www.w3.org/consortium/legal/privacy-statement-20000612#public

http:/

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: